ขันลงหินบ้านบุ

[Admin]

ประวัติ
แหล่งทำขันลงหินในประเทศไทยนั้น มีอยู่แห่งเดียวในโลก คือที่แขวงบ้านบุ เขตบางกอกน้อย กรุงเทพมหานคร (น่าภูมิใจ กทม. มีของพื้นเมืองที่จังหวัดอื่นไม่มี) บริเวณข้างวัดสุวรรณาราม ริมคลองบางกอกน้อย ปัจจุบันนี้คือ ย่านหลังที่ว่าการเขตบางกอกน้อย การทำขันลงหินเป็นอุตสาหกรรมในครัวเรือนอย่างหนึ่ง บ้านที่ทำขันลงหินซึ่งอยู่ใกล้กันในละแวกนั้นมีกว่าร้อยครอบครัว เล่ากันว่า ครอบครัวทำขันลงหินนี้ต้นตระกูลสืบมาจากอยุธยา เมื่อกรุงแตกก็อพยพกันเป็นหมู่มาอยู่ที่บางลำภูเป็นแหล่งแรก แล้วย้ายมายังบ้านบุจนปัจจุบัน พระพุทธเจ้าหลวงเคยเสด็จประพาสบ้านบุตรัสว่า "พวกนี้ดี อยู่กับไฟ แต่ไม่เคยมีไฟไหม้ " ด้วยการหลอมเนื้อขันนั้นต้องใช้ไฟจากเตาสูบซึ่งลุกโพลงอยู่ตลอดเวลา เขาปลูกเป็นโรงหลังคาสูง มีเตาสูบ 1-3 เตา ใช้คนชักสูบให้ไฟแรงสม่ำเสมอ ช่างหลอม และ ช่างตีนั้นต้องนั่งล้อมวงอยู่ข้างกองไฟตลอดเวลา ช่างพวกนี้จึงแทบจะไม่รู้จักร้อน หนาว และ ทั้งที่โรงเรือน สิ่งก่อสร้างต่าง ๆ จะเป็นเชื้อไฟได้อย่างดี แต่ก็ไม่เคยปรากฏว่าไฟจะสร้างความเดือดร้อนให้กับพวกเขาเลย เข้าทำนองอยู่กับไฟก็ต้องรู้จักเล่นกับไฟ การทำขันลงหินเป็นอุตสาหกรรมในครัวเรือนที่สืบทอดกันมา เป็นงานที่ใช้แรงงานเกือบทั้งหมด ระยะหลังได้ใช้เครื่องจักรเข้ามาช่วยในขั้นตอนขัดครั้งสุดท้าย เล่ากันว่าครอบครัวที่ทำมีต้นตระกูลมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยาเมื่อกรุงศรีอยุธยาแตกได้อพยพมาอยู่ที่บางลำพู ภายหลังได้ย้ายมายังบ้านบุ สมัยก่อนจะใช้ทองม้าล่อที่เป็นทองจากเมืองจีนหลอมเป็นเนื้อขัน ปัจจุบันใช้ทองแดงผสมดีบุกกับเศษทองที่เหลือจากขันเก่า ซึ่งเชื่อว่ามีทองม้าล่อเจือปนอยู่ ผสมโลหะ 3 ชนิด ตามอัตราส่วนใส่ในเบ้าหลอมรูปถ้วยที่ทำจากดินผสมแกลบ นำไปหลอมให้เป็นเนื้อเดียวกัน แล้วเทออกเป็นแผ่นกลมในเบ้าที่มีน้ำหล่ออยู่ เอาขึ้นเผาไฟอีกครั้ง เมื่อได้ที่แล้วจึงใช้ค้อนตีแผ่ให้เสมอจนขึ้นเป็นรูปขัน นำไปตีลาย แล้วกลึงด้วยเครื่องกลึงที่เรียกว่า “ภระมร”จากนั้นเป็นการขัดเงา สมัยก่อนใช้หินละเอียดผสมน้ำห่อผ้าใส่ในขันแล้วเหยียบหรือคลึง ขัดลบรอยในขันจนขึ้นเงาเรียกวิธีนี้ว่า “ลงหิน” ปัจจุบันใช้เบ้าหลอมที่หลอมส่วนผสมตั้งแต่ต้นทุบให้ละเอียด ผสมน้ำแล้วห่อผ้าลงใช้ขัดแทน เรียกว่า “เหยียบเบ้า”ปัจจุบันขันลงหินมักจะถูกเก็บรักษาไว้เป็นเครื่องตกแต่งบ้านในลักษณะประเพณีมากกว่าจะใช้ในชีวิตประจำวัน และยังเป็นที่นิยมของชาวต่างประเทศ นอกจากขันลงหินบ้านบุจะทำขันแล้ว ยังผลิต พาน ถาด มีด ฉุดกาแฟ ฉิ่ง ถ้วย ชาม จาน ช้อน เชิงเทียน

คลิปนี้ละเอียดมากแล้วแต่จะดูหรือไม่

การเดินทาง
รถประจำทาง: 40 56 57 79 103 108
รถปรับอากาศ: 68 80 509 510

คลิปนี้ละเอียดมากแล้วแต่จะดูหรือไม่

สถานที่ท่องเที่ยวใกล้เคียง
วัดสุวรรณาราม ราชวรวิหาร

คลิปนี้ละเอียดมากแล้วแต่จะดูหรือไม่ แต่คลิปนี้ตอนจบควรดูเพราะมีภาวะวิกฤติ ที่มันกำัลังจะหายไป

หัตถกรรมพื้นบ้าน กรุงเทพฯ นี้จะหายไป!!!
น่าเสียดายว่าหัตถกรรมท้องถิ่นกรุงเทพมหานครที่นอกจากคนกรุงเทพฯ ไม่เห็นคุณค่าแล้ว ยังไม่มีใครสืบต่อหัตถกรรมพื้นบ้านนี้ได้ เพราะว่ารุ่นปัจจุบันคือรุ่นสุดท้ายที่ทำขันลงหินบ้านบุนี้ เพราะไม่มีคนรุ่นใหม่สืบต่อได้อีกแล้ว T-T ดูตอนที่ 3 จะรู้ว่าคนทำขันลงหินนี้ เขาร้องไห้เลย T0T อยากจะร้องตาม

แม่ทำของให้ลูกนะ อีกหน่อยก็ไม่มีแล้ว
รุ่นลุกก็ไม่มีแล้ว ไม่รู้จัก แม่ไปก็ไม่มีแล้ว
แกเก็บเอาไว้ดูอันนี้ แม่แกเป็นคนทำให้นะ
* ประโยคนี้จากยูทูบตอนที่ 3 ของคุณ สุนัน ญาณสุภาพ

*ส่วน จขกท เคยเห็นผลิตภัณฑ์ฉิ่งบ้านบุ ที่ศึกษาภัณฑ์ เขตพระนคร อาจจะเป็นผลิตภัณฑ์ขันลงหินบ้านบุที่ส่งมาขายก็ได้

ขอขอบพระคุณข้อมูลและรูปภาพหัตถกรรมท้องถิ่นกรุงเทพมหานครนี้จาก
http://203.155.220.217/bangkoknoi/travel/barnbu.htm
www.tripsthailand.com
www.youtube.com

[Admin]

ชุมชนบ้านบุปรากฏในฉากนิดนึง (ไม่รู้ว่าทำฉากขึ้นมาเองหรือเปล่าหรือว่าถ่ายที่จริง) ในภาพยนตร์คู่กรรม ปี พ.ศ. 2556 ฉากหลังจากที่แอบนำฝรั่งเข้าโณงศพแล้วอังศุมารินเดินผ่านลัดเลาะตามซอย แล้วมีโบโบริเดินตามหาอังศุมารินด้วย

[Admin]

[Admin]

อันนี้ของญี่ปุ่นมาถ่ายทำแน่ะ

[Admin]